Ακμή: Πώς δημιουργείται και πώς αντιμετωπίζεται;

Η ακμή είναι μια κατάσταση που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν βιώσει κάποια στιγμή της ζωής τους. Το 80% των ατόμων παρουσιάζουν κάποιας μορφής ακμή (ήπια ή σοβαρή) κατά τη διάρκεια της εφηβείας ή κατά την ενήλικο ζωή. Η ακμή μπορεί να οφείλεται τόσο σε ενδογενείς παράγοντες (ορμονικές διαταραχές, κληρονομικότητα) όσο και σε εξωγενείς παράγοντες όπως το στρες.
Η ενήλικος ακμή παρατηρείται συχνότερα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες και αυτό οφείλεται κυρίως σε ορμονικές αλλαγές του οργανισμού τους ενώ η περιβαλλοντική ρύπανση, το κάπνισμα και η διατροφή παίζουν επίσης πολύ σημαντικό ρόλο. Εμφανίζεται μετά την ηλικία των 25 ετών σε άτομα που δεν αντιμετώπισαν στο παρελθόν εφηβική ακμή ή παρουσιάζεται εκ νέου μετά την εφηβεία.
Αλλά τι είναι αυτό που προκαλεί την εμφάνιση της ακμής?
Μετά από μακροχρόνια δερματολογική έρευνα και μελέτη όλων των πιθανών διεγερτικών παραγόντων, έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν 4 βασικά αίτια πίσω από την εμφάνιση του προβλήματος της ακμής.

• Η υπερέκκριση σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες που προκαλείται από τα ανδρογόνα
• Η αυξημένη παραγωγή και συσσώρευση κερατινοκυττάρων που οδηγεί σε απόφραξη των πόρων του δέρματος και δημιουργία φαγεσώρων
• Η παρουσία μικρόβιων (P. Acnes) που προκαλεί μολύνσεις
• Η φλεγμονή

Ας αναλύσουμε τα αίτια ξεχωριστά.

Η υπερέκκριση σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες
Το υπερβολικό σμήγμα σχετίζεται συχνά με τους διευρυμένους πόρους. Επιπλέον, το πρόβλημα μπορεί να μην είναι η ποσότητα αλλά ο τύπος του σμήγματος. Το παχύρευστο και κολλώδες σμήγμα διαρρέει με μεγαλύτερη δυσκολία στην επιδερμίδα σε σχέση με το πιο λεπτόρευστο σμήγμα.
Για να κατανοήσουμε πραγματικά πώς μπορούμε να επηρεάσουμε αυτή την κατάσταση του δέρματος, πρέπει να γίνει κατανοητό τι συμβαίνει στην πραγματικότητα στο δέρμα και οδηγεί στην υπερέκκριση σμήγματος . Η τεστοστερόνη, ορμόνη που παράγεται και στα δύο φύλα, εκκρίνεται στο σώμα και εισέρχεται στον σμηγματογόνους αδένες, όπου το ένζυμο 5-α αναγωγάση την μετατρέπει σε διυδροτεστοστερόνη. Η διυδροτεστοστερόνη διεγείρει την υπερέκκριση σμήγματος στους σμηγματογόνους αδένες. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι μόνο τα επίπεδα ορμονών δεν είναι αποκλειστικά υπεύθυνα για την παραγωγή σμήγματος. Γνωρίζουμε ότι η 5-α αναγωγάση μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη ανταπόκριση των σμηγματογόνων αδένων στην τεστοστερόνη, προκαλώντας την υπερβολική παραγωγή σμήγματος ακόμα και όταν υπάρχουν χαμηλότερα επίπεδα ορμόνης. Δυστυχώς, η αιτία αυτού του φαινομένου είναι άγνωστη. Ωστόσο, εξηγεί γιατί μπορεί να εμφανιστεί περίσσεια σμήγματος όταν τα επίπεδα τεστοστερόνης δεν είναι αυξημένα.

Συσσώρευση κερατινοκυττάρων
Σε ένα φυσιολογικό θυλάκιο, τα νεκρά κερατινοκύτταρα ανανεώνονται συνεχώς στην επιφάνεια του δέρματος. Ωστόσο, όταν υπάρχει ακμή, παρατηρείται υπερπολλαπλασιασμός των κυττάρων. Σε συνδυασμό με την υπερέκκριση σμήγματος, προκαλείται συσσωμάτωση των κυττάρων και των βακτηρίων και φραγή των πόρων (υπερκεράτωση). Δημιουργείται, δηλαδή, ένα ιδανικό αναερόβιο περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν τα βακτήρια και να σχηματιστούν φαγέσωρες .

Παρουσία μικροβίων
Τα βακτήρια στους σμηγματογόνους αδένες εκκρίνουν ένζυμα (λιπάσες) τα οποία διασπούν τα τριγλυκερίδια του σμήγματος σε λιπαρά οξέα και γλυκερόλη. Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα που παράγονται έχουν ερεθιστική δράση στους σμηγματογόνους αδένες με αποτέλεσμα τη δημιουργία κλειστών φαγέσωρων που μπορούν να μετατραπούν σε ανοιχτούς φαγέσωρες (σπυράκια).

Φλεγμονή
Οι φλεγμονώδεις βλάβες δημιουργούνται όταν καταστρέφεται το τοίχωμα του φαγέσωρος με αποτέλεσμα τη διαρροή στο χόριο ελεύθερων λιπαρών οξέων και κερατοποιημένων κυτταρικών υπολειμάτων, ενώ τα λευκά αιμοσφαίρια εισβάλλουν στην περιοχή προκαλώντας φλεγμονή.

Ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος της ακμής?
Για τη σωστή και αποτελεσματική αντιμετώπιση της ακμής, πρέπει να στοχεύσουμε στα τέσσερα βασικά αίτια όπου υπάρχει το πρόβλημα. Έτσι, η θεραπεία πρέπει να εστιάζεται στην αντιμετώπιση της απόφραξης των σμηγματογόνων αδένων, στη μείωση της υπερέκκρισης σμήγματος, στον έλεγχο του βακτηριακού πληθυσμού και τέλος στην αντιμετώπιση της φλεγμονής. Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας είναι πολύ σημαντική ώστε να μην επιδεινωθεί περαιτέρω η πάθηση.